- Σελτζούκοι
- Δυναστεία των Τούρκων Ογκούζ, που έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στη μουσουλμανική Ανατολή του 11ου και 12ου αι. Ο πρώτος μέγας Σ. ήταν ο Τογκρούλ - Μπεγκ, ο οποίος κυρίευσε το Χορασάν το Ιράν και εγκαταστάθηκε στη Βαγδάτη. Έγινε ο προστάτης του χαλιφάτου των Αβασσιδών, πήρε τον τίτλο του σουλτάνου, βασιλιά της Ανατολής και της Δύσης (1058). Ο διάδοχος του Αλπ - Αρσλάν κυρίευσε το Χαλέπι και επιτέθηκε εναντίον του Βυζαντίου, από το οποίο απόσπασε την Αρμενία και αιχμαλώτισε στη μάχη της Μανζικέρτ το βασιλιά Ρωμανό Δ’ το Διογένη (1071). Η δυναστεία των Σ. έφτασε στη μεγαλύτερη ακμή της με το Μαλίκ Σαχ (1072-92), ο οποίος κυρίευσε το Κερμάν, την Ιερουσαλήμ, τη Δαμασκό και τη Μ. Ασία. Οι σουλτάνοι τώρα διαθέτουν διοίκηση και κυρίως πολύ ισχυρό στρατό. Ο μέγας Σ. καταγίνεται με τη διανομή επαρχιών στα μέλη της οικογένειας του και μετά εξαντλείται στο να καταπνίγει τις ανταρσίες του. Οι διάδοχοι του Μαλίκ Σαχ ασχολήθηκαν με την εξομάλυνση των οικογενειακών διαφορών, ενώ οι ηγεμονίες που παραχωρήθηκαν άρχισαν πολύ σύντομα να εξασθενίζουν. Μόνο το μικρό σουλτανάτο Ρουμ στη Μ. Ασία είχε μεγάλη ιστορία (1081-1302). Το 1092 αρχίζει η κατάχτηση του βυζαντινού κράτους από τον Κιλίτζ Αρσλάν A’, ο οποίος έκανε το Ικόνιο πρωτεύουσα του κράτους. Ο Κιλίτζ Αρσλάν B’ (1155-92) ένωσε την Ανατολή και με τη νίκη του στο Μυριοκέφαλο (1176) αποτίναξε οριστικά τη βυζαντινή κυριαρχία, φάνηκε όμως ανίκανος να εμποδίσει τους Σταυροφόρους να κυριεύσουν το Ικόνιο. Το σουλτανάτο έφτασε σε μεγάλη ακμή, όταν ο ηγεμόνας του Αλάαδ Ντιν μπήκε στην Αρμενία και τη Μεσοποταμία και προχώρησε έως τη Συρία. Το επαναστατικό κίνημα όμως που σημειώθηκε από τους δερβίσηδες του Μπάμα Ισχάρ (1237 ή 1241) και κυρίως η μογγολική εισβολή αποτέλεσαν θανάσιμο πλήγμα για τον σουλτάνο. Οι καταχτητές το έκαναν φόρου υποτελές σ’ αυτούς, τοποθέτησαν Μογγόλο αντιπρόσωπο, ο οποίος ουσιαστικά είχε όλη την εξουσία, και απογύμνωσαν τη χώρα. Οι Σ. τελικά νικήθηκαν και εκείνοι που βρίσκονταν στην Περσία αφομοιώθηκαν από τους Πέρσες. Οι Σ. όμως της Μ. Ασίας, χάρη στην αριθμητική τους υπεροχή, πέτυχαν να εκτουρκίσουν τη χώρα. Προηγουμένως το μικρό εμιράτο των Οσμανλήδων, που διατηρήθηκε μετά την πτώση του Ρουμ (1302), κατόρθωσε να ανορθώσει την τουρκική ισχύ και να εδραιώσει την οθωμανική αυτοκρατορία.
Οι Τούρκοι διατηρούν και σήμερα λαϊκά έθιμα που ανάγονται στην εποχή των Σελτζούκων σουλτάνων. Στη φωτογραφία, μια λαϊκή ορχήστρα σε λαογραφική επίδειξη εκτελεί μουσικά κομμάτια της περιόδου αυτής της τουρκικής ιστορίας.
* * *οι, Νβλ. Σελτζουκίδες.
Dictionary of Greek. 2013.